UKŁAD ZAMKNIĘTY
Scenariusz: Mirosław Piepka, Michał S. Pruski
Reżyseria: Ryszard Bugajski
We wspaniałej szkole StoryLab.pro co miesiąc prowadzę bardzo popularny warsztat z analizy scenariusza Z ekierką na film. W kwietniu 2018 faworytem uczestników został thriller polityczny "Układ zamknięty", nieoczekiwany przebój polskich kin 2013 roku, który zgromadził 600 tysięcy widzów.
Za każdym razem wspólnie z uczestnikami warsztatu definiujemy nasze oczekiwania względem przekazu, jakim w ogóle jest film, potem względem wybranego gatunku, a potem oglądamy wybrany film i co kilka scen zatrzymujemy, by zbadać, co na tym etapie rozumiemy, jak się czujemy, jakie pytania film przed nami stawia. Na koniec precyzyjnie omierzamy, które z naszych oczekiwań zostały spełnione, które z postawionych pytań zostały odpowiedziane i kiedy. Badamy konstrukcję dramaturgiczną, przebieg fabularny, reakcje widza i przesłanie opowieści.
Polecam również analizę filmu "Chrzest", którą zrobiliśmy w październiku 2018.
15 minuta
WIEMY:
Kostrzewa jest prokuratorem, a Kamiński naczelnikiem izby skarbowej. Ich spotkanie na otwarciu fabryki jest przypadkowe. Przedsiębiorcy robią wszystko, jak trzeba: na otwarcie zapraszają księdza, prezydenta i naczelnika. Mają duńskiego znajomego, który nie zna ich dobrze, bo tłumaczą mu, jak udało im się stworzyć fabrykę. Pojawia się tajemniczy inwestor, który oferuje im wiele milionów euro. Kamiński jest podejrzliwy w stosunku do przedsiębiorców. Kostrzewa zaprasza Kamińskiego do domu po latach niewidzenia się. Prowadzi sprawę przeciwko przedsiębiorcom, dlatego był na otwarciu. Podejrzewa ich o "numer za 10 milionów euro."
PYTANIA:
• Kto jest naszym bohaterem i jaki ma cel?
• Czy przedsiębiorcy są niewinni?
• Czy Kostrzewa ma złe intencje?
• Do czego Kostrzewa potrzebuje naczelnika?
• Czy Kostrzewa i Kamiński robili takie akcje w przeszłości?
• Co przed laty poróżniło Kostrzewę i Kamińskiego?
• Kim jest tajemniczy inwestor i czego naprawdę chce?
25 minuta
WIEMY:
Kostrzewa knuje intrygę przeciwko przedsiębiorcom. Współpracuje z ministrem, mają jakiegoś wielkiego inwestora. Kostrzewa przez kilka scen rozmów gabinetowych i domowych urabia młodego prokuratora. Kostrzewa razem z Kamińskim chcą wrobić przedsiębiorców w propozycję korupcyjną. Jest już jasne, że Kostrzewa jest naszym bohaterem i ma złe intencje, ale wciąż nie wiemy, czego on dokładnie chce.
WAŻNE!
Pod 25 minutach opowieści i czekania na punkt zwrotny, który zakończy pierwszy akt, okazuje się, że ta opowieść nie ma pierwszego aktu. Od razu wchodzimy w drugi akt, w którym Kostrzewa już prowadzi akcję przeciwko przedsiębiorcom. Ponieważ nie widzieliśmy Kostrzewy podejmującego decyzję, która otworzyłaby przed nami pytanie dramaturgiczne filmu, to długo nie rozpoznajemy go jako bohatera i czekamy, aż objawi się główny bohater, którym będą na przykład przedsiębiorcy podejmujący walkę ze złym prokuratorem. Nie wiedząc, że Kostrzewa jest naszym bohaterem i nie znając jego motywacji, która tłumaczyłaby jego złe intencje, jesteśmy zdystansowani do opowieści.
PYTANIA:
• Dlaczego Kostrzewa atakuje przedsiębiorców? W jaki sposób podjął tę decyzję? Czy ma osobistą motywację, czy chce zarobić pieniądze?
• Kim jest wielki inwestor ministra? Czy on chce przejąć firmę przedsiębiorców, czy pozbyć się konkurencji?
• Jaki jest konkretny cel Kostrzewy? Przejąć firmę? Zniszczyć firmę?
• Na czym polega trudność misji Kostrzewy, skoro zdaje się wszechpotężny?
• Czy młody prokurator okaże się wierny Kostrzewie?
31 minuta
WIEMY:
Pierwszy przedsiębiorca dostał propozycję korupcyjną od tajemniczego inwestora. Dostał pieniądze i przestraszony zostawił je na środku ulicy. Potem w Londynie okazał się kobieciarzem, który zdradza żonę. Drugi przedsiębiorca mówi trzeciemu, że kontrola sprawdza niebezpiecznie głęboko i wyjawia mu, że kiedyś dostał jakiś cynk. Trzeci nagle znika, wtedy drugi dzwoni do pierwszego, żeby wracał, bo problemy, ale pierwszy to lekceważy. Przedsiębiorcy nie są jednoznacznie niewinni.
PYTANIA:
• Dlaczego reakcje pierwszego przedsiębiorcy są tak amatorskie? Przecież był w sytuacji jednoznacznie korupcyjnej. Jeśli nie chce tych pieniędzy, to powinien je zawieźć na policję. Nie ma znaczenia, czy odkłada je na ulicy, gdzie nikogo nie ma, czy do swojej szafy. Z punktu widzenia inwestora wziął te pieniądze. Nawet jeśli się bał i działał nierozważnie, to powinien potem zareagować, gdy kolega dzwoni, że w firmie są problemy. Dlaczego on nie łączy tych dwóch sytuacji, skoro łączy je każdy widz?
36 minuta
WIEMY:
Tajemniczy inwestor, który oferował pieniądze przedsiębiorcom, pracuje dla Kostrzewy. Zrobił zdjęcia, na których widać, jak przedsiębiorca przyjmuje łapówkę, ale Kostrzewa nie jest zadowolony. Wspomina młodość z czasów studiów. Gdy ojciec jednego z przedsiębiorców, stary Maj go oblał, Kostrzewa złożył fałszywy donos, starego Maja wyrzucono z uniwersytetu, a jego przyjęli z powrotem. Czyli Kostrzewa ma osobistą motywację w sprawie przedsiębiorców. Gdy dowiaduje się, że stary Maj nie żyje, Kostrzewa przerywa akcję, którą miał być nalot na domy przedsiębiorców. Młody prokurator okazuje się wierny, bo jest karierowiczem.
PYTANIA:
• Dlaczego Kostrzewa nie jest zadowolony, skoro ma dowody, że przedsiębiorca wziął łapówkę? Przecież na podstawie tych zdjęć można to udowodnić, a przedsiębiorca nie będzie w stanie udowodnić, że nie wziął. Skoro oni chcą zniszczyć przedsiębiorców i łamią prawo, żeby to zrobić, to dlaczego ważne jest, żeby przedsiębiorcy też złamali prawo?
• Skoro prowokacja korupcyjna nie zadziałała, to jaki plan ma dalej Kostrzewa? Czy będzie korumpował kolejnych właścicieli tej firmy? Skoro miał konflikt ze starym Majem, to dlaczego nie stara się skorumpować jego syna?
• Czy plan nalotu na domy przedsiębiorców jest efektem nieudanej prowokacji, czy i tak nalot miał się odbyć? Jeśli miał się odbyć, to jakie znaczenie ma nieudana prowokacja?
• Jaka jest konkretna motywacja Kostrzewy? Czy nienawidzi rodziny Majów i chce zniszczyć karierę syna, tak jak zniszczył karierę ojca? Czy niszcząc syna, chce się zemścić na ojcu?
• Jak wyglądała relacja Kostrzewy i starego Maja przez ostatnie 35 lat? Czy mieli kontakt? Czy Kostrzewa jak prokurator przez całe życie niszczył Maja i jego rodzinę, czy to pierwsza okazja na starość? Dlaczego akurat teraz to robi?
• Dlaczego Kostrzewa przerywa akcję po śmierci starego Maja? Czy chciał się zemścić na ojcu, a gdy ojciec nie żyje, plan zemsty nie ma już sensu? Czy on przerywa akcję tylko na chwilę czy na zawsze? Co na to wielki inwestor ministra?
40 minuta
WIEMY:
Kostrzewa dalej wspomina: żałował swojego donosu na starego Maja, nie spodziewał się takich konsekwencji, ale było już za późno. Potem Kamiński wciągnął go w karierę partyjną. Mija parę dni, w trakcie których nikt już nie stara się zniszczyć przedsiębiorców, co jednoznacznie sugeruje nam, że cała ta akcja była zemstą na starym Maju. Po paru dniach życzliwy policjant zdradza Kostrzewie, że syn Maja ma jakieś zapiski ojca z dawnych lat, które wkrótce mają poznać media i które mogą skompromitować Kostrzewę. W wyniku tej informacji Kostrzewa wraca do starego planu nalotu na przedsiębiorców. Chce zdobyć te zapiski.
WAŻNE!
Tu dopiero rozumiemy, że pierwsze pytania dramaturgiczne filmu brzmiało "Czy Kostrzewie uda się zniszczyć firmę syna, by zemścić się na starym Maju?". To pytanie zostało odpowiedziane po 40 minutach i wtedy pojawiło się nowe pytanie, czyli w pewnym sensie zaczął się nowy film: "Czy Kostrzewie uda się zdobyć zapiski starego Maja, by uchronić się przed kompromitacją?"
PYTANIA:
• Co takiego jest w zapiskach starego Maja, skoro Kostrzewa zaczął robić karierę w partii dopiero po tym, jak stary Maj został przez niego wyrzucony z uczelni? Czy sam ten fakt po 35 latach może wpłynąć na pozycję prokuratora? Jak to możliwe, że taki fakt do tej pory był ukrywany, również przez starego Maja? Czy stary Maj wiedział coś jeszcze? Czy młody Kostrzewa w 1968 roku przeganiał Żydów z Polski?
• Co konkretnie może się stać Kostrzewie, gdy zapiski starego Maja trafią do mediów? Straci pracę? Emeryturę? Trafi do więzienia? Sąsiad przestanie się z nim witać?
• Na czym polega trudność w realizacji nowego celu Kostrzewy, czyli zdobyciu dokumentów, skoro zdaje się wszechpotężny?
43 minuta
WIEMY:
W dialogu poznaliśmy historię rodziny Kostrzewy. Jest tak zły, że niszczy związki swojej córki i wywołuje przedwczesne porody. Nic nowego z tego nie wynika.
PYTANIA:
• Po co opowiadana jest historia rodzinnych relacji Kostrzewy? Jaki to ma wpływ na fabułę lub bohatera?
50 minuta
WIEMY:
Sekwencja brutalnego nalotu funkcjonariuszy na przedsiębiorców. Jedna z żon poroniła, jedna z córek zsikała się ze strachu. Młody prokurator odkrywa kompromitujące Kostrzewę zapiski starego Maja. Wciąż przedsiębiorcy nie są jednoznacznie niewinni.
PYTANIA:
• Czy młody prokurator okaże się wierny, czy jednak będzie szantażować Kostrzewę?
56 minuta
WIEMY:
Kostrzewa jest w posiadaniu zapisków Maja. Młody prokurator po raz kolejny okazał się wierny, zdobycie tych zapisków nie było dla Kostrzewy żadnym problemem. Przedsiębiorcy są w więzieniu. Przesłuchania i zarzuty. Jest jasne, że są niewinni, a cała sprawa jest ustawiona przez prokuraturę.
WAŻNE!
Drugie pytanie dramaturgiczne filmu zostało odpowiedziane, Kostrzewie udało się zdobyć dokumenty. Koniec opowieści, nie mamy już na co czekać.
59 minuta
WIEMY:
Pojawia się kolejny bohater, nowa perspektywa opowiadania. Młody dziennikarz, który ma taką samą rozmowę z przełożonym, jak wcześniej młody prokurator z Kostrzewą.
PYTANIA:
• Czy młody dziennikarz okaże się wierny szefowi? Czy on teraz jest naszym bohaterem?
66 minuta
WIEMY:
Przedsiębiorcy dalej są w więzieniu, młody Maj jest zgwałcony. Młody prokurator stara się przejąć ich udziały w firmie.
PYTANIA:
• Czy przejęcie udziałów to kolejny, trzeci cel Kostrzewy? Czy to jest trudne, skoro zdaje się wszechpotężny? A może to osobista gra młodego prokuratora i on jest teraz naszym bohaterem? Kto jest bohaterem i jaki ma cel?
• Czy przedsiębiorcy mają jakąś szansę, żeby wyjść z więzienia? Czy ktokolwiek coś robi w tym celu i czy jest to przeszkoda dla Kostrzewy lub młodego prokuratora?
67 minuta
WIEMY:
Dziennikarz jest idealistą i rzuca wyzwanie młodemu prokuratorowi. Młody prokurator zapowiada, że srogo go ukarze.
WAŻNE!
W dwóch trzecich filmu pojawia się trzecie pytanie dramaturgiczne filmu, czyli: "Czy dziennikarzowi uda się pokonać układ i uwolnić przedsiębiorców?" Następuje też zmiana bohatera, teraz aktywna jest pozytywna postać, której mocno kibicujemy. Kostrzewa zrealizował swój cel, więc już nas nie obchodzi. Teraz chcemy ukarania Kostrzewy i sukcesu dziennikarza.
75 minuta
WIEMY:
Młody Maj próbuje się zabić, ale zostaje uratowany. Jedna z żon nie może mieć już dzieci, druga mówi: "Musimy pomóc mężom, jak nie my, to kto?". Kamiński informuje Kostrzewę, że jest problem: siostra Maja ma część udziałów i przez to nie mogą przejąć firmy. Kostrzewa wściekły, krzyczy na Kamińskiego, że od pół roku dłubie w tym temacie i się tego nie dopatrzył.
WAŻNE!
Kostrzewa powraca ze swoim trzecim celem, który jest czwartym pytaniem dramaturgicznym filmu, czyli: "Czy Kostrzewie uda się przejąć większość akcji firmy?" A może powrót Kostrzewy jest tylko wyjawieniem motywacji antagonisty i prawdziwe pytanie dramaturgiczne jest postawione z perspektywy dziennikarza: "Czy dziennikarzowi uda się uwolnić przedsiębiorców, zanim Kostrzewa przejmie firmę?"
PYTANIA:
• Jaki plan mają żony przedsiębiorców? Dlaczego nikt inny nie stara się im pomóc, na przykład prawnicy firmy, bogata siostra, zagraniczni partnerzy?
• Czy cel Kostrzewy, który stał się jasny po 75 minutach filmu, nie jest przypadkiem głównym pytaniem filmu, które powinno być zadane i jasne od początku? Czy Kostrzewa od początku chciał przejąć udziały w firmie przedsiębiorców?
• Jeśli tak, to dlaczego porzucił tę misję, gdy zmarł stary Maj? Na jak długo planował ją porzucić, gdyby nie dowiedział się o kompromitujących go zapiskach? Czy musiał się z tego porzucenia tłumaczyć ministrowi i wielkiemu inwestorowi?
• Skoro Kamiński grzebie w tej sprawie od pół roku i przed spotkaniem na otwarciu firmy Kostrzewa miał już rozpoczętą intrygę, to czy ich spotkanie było po prostu wielkim zbiegiem okoliczności? Czy jednak Kamiński był jakąś przeszkodą na drodze Kostrzewy?
• Jak to możliwe, że Kamiński nie dopatrzył się tego przez pół roku, skoro mają do dyspozycji cały aparat państwa, a firma przedsiębiorców to spółka giełdowa, która musi działań transparentnie? Czy można ukryć fakt, że ktoś posiada 10% uprzywilejowanych akcji spółki giełdowej?
• Czy przejęcie udziałów siostry jest trudne, skoro Kostrzewa zdaje się wszechpotężny?
85 minuta
WIEMY:
Kostrzewa spotyka się z siostrą i proponuje jej uwolnienie brata w zamian za udziały. Siostra na koniec rozmowy wrzuca papieros do mleka - to znak, że nie będzie potulnie grać w gierki Kostrzewy. Ale potem okazuje się, że oddała wszystkie akcje. Kostrzewa z łatwością osiągnął swój trzeci w tym filmie cel. Dziennikarz z jedną żon zdobywa dowody przeciwko prokuraturze.
WAŻNE!
Czwarte pytanie dramaturgiczne filmu zostało odpowiedziane, Kostrzewie udało się zdobyć udziały. Teraz jest jasne, że bohaterem jest dziennikarz - on jeden na tym etapie filmu ma konkretny cel, który stara się osiągnąć.
PYTANIA:
• Dlaczego siostra Maja dała Kostrzewie i widzom do zrozumienia, że nie będzie potulnie grać w jego gierki, po czym potulnie w nie zagrała i oddała akcje firmy?
• Jaki konkretnie plan ma dalej dziennikarz? Dlaczego ten dowód jest niewystarczający, bo skompromitować prokuraturę i uwolnić przedsiębiorców?
92 minuta
WIEMY:
Kamiński, Kostrzewa, minister i młody prokurator mają większość akcji firmy. Młody prokurator ma swoje oczekiwania, ale jak zwykle okazuje się spolegliwy i robi to, co Kostrzewa każe. Firma przepadała, dziennikarz nie zdążył.
PYTANIA:
• Czy dziennikarz jest jeszcze jakimś zagrożeniem dla tego układu? Czy może ich ukarać?
99 minuta
WIEMY:
Szef w redakcji TVP krytykuje dziennikarza i odbiera mu materiał. Dziennikarz postanawia działać niezależnie, ale w propagandowej stacji nie ma już dla niego miejsca. Okazuje się, że ma dużo więcej dowodów na istnienie układu. Młody Maj wraca do domu i drugi raz próbuje się zabić, ale nieskutecznie. Prawdę o niegodziwych występkach Kostrzewy poznaje jego żona.
PYTANIA:
• Dlaczego dziennikarz nie upublicznił jeszcze zebranych dowodów? Jaki jest jego plan?
• Czy żona Kostrzewy cokolwiek zrobi? Czy odejdzie od męża i w ten sposób go ukarze? Czy wątek rodzinnych relacji Kostrzewy ma jakieś znaczenie dla fabuły lub bohatera?
102 minuta
WIEMY:
Kostrzewa, Kamiński i młody prokurator przybywają do przejętej firmy, gdzie w wyniku nakazu sądu duński partner zabiera cały sprzęt. Kostrzewa jest wściekły, ale nic się nie da zrobić, firma przepadła. Kamiński wyjaśnia, że "tłumacze musieli coś popieprzyć". Czyli wszechpotężnego Kostrzewę, który z łatwością manipulował wszystkimi, pokonali jego własni tłumacze siedzący gdzieś poza kadrem.
PYTANIA:
• Jak to w ogóle jest możliwe, że połączone sztaby tłumaczy z prokuratury i izby skarbowej nie zrozumieli czegoś takiego jak zwykła umowa pożyczki? Czy to pierwsza taka sprawa w historii tych organizacji?
• Dlaczego młody prokurator wiedział, że trwa takie postępowanie i układ nie zrobił nic, żeby się przed tym uchronić, np. nie wywiózł tych maszyn wcześniej?
• Jaki to w ogóle problem dla inwestora, że znikają pożyczone maszyny? Przecież można zapłacić ratę i maszyny wrócą, albo pożyczyć nowe.
• Dlaczego maszyny są problemem, a nie jest problemem to, że przez 7 miesięcy całkowicie zniknęli pracownicy i klienci tej firmy? Ile warta jest firma, która przez 7 miesięcy nie prowadziła działalności?
• Jak minister i wielki inwestor ukażą Kostrzewę i Kamińskiego?
110 minuta
WIEMY:
Przybywa dobry Duńczyk z państwa prawa i oferuje młodym przedsiębiorcom część udziałów w swojej firmie i miejsca w zarządzie. W telewizji jest reportaż na temat nadużyć władzy w sprawie przedsiębiorców. Kostrzewa jest wzywany na przesłuchanie, ale on, Kamiński, młody prokurator i minister nie ponoszą żadnych konsekwencji.
WAŻNE!
Reporter ponosi porażkę. Odkrywa prawdę, ale nie realizuje celu, jakim było rozbicie układu.
PYTANIA:
• Jak to możliwe, że duński przedsiębiorca daje taką propozycję osobom, które tak słabo zna? Na początku nie wiedział nawet, jak sfinansowali fabrykę. Skąd wie, że są niewinni i dlaczego ze swojej duńskiej perspektywy zakłada spisek polskich władz?
• Skoro tak ich ceni i potrzebuje w swoim duńskim zarządzie, to dlaczego przez siedem miesięcy się do nich nie odzywał? Dlaczego nie zapłacił za najlepszego polskiego adwokata, który mógłby już dawno ich wyciągnąć, żeby szybciej zarządzali jego duńską firmą?
• Dlaczego dziennikarz dopiero teraz emituje reportaż, gdy nie ma żadnej stawki w postaci wolności przedsiębiorców albo przyszłości ich firmy? Czy w ogóle próbował zdążyć, by jakoś pomóc im i ich rodzinom? Jeśli tak, to dlaczego mu się nie udało?
• Jak teraz ten reportaż zmienia sytuację przedsiębiorców?
• Jak ten reportaż zmienia sytuację Kostrzewy, Kamińskiego albo młodego prokuratora? Jeśli oni nie ponoszą żadnych konsekwencji, to po co w ogóle jest ten reportaż? Czy to jest jakaś przeszkoda, którą muszą pokonać?
PODSUMOWANIE
KONSTRUKCJA DRAMATURGICZNA
Długo nie jest jasne, kto jest naszym bohaterem, jaki ma cel i jaką motywację. Za każdym razem, gdy rozpoznajemy jakiś cel bohatera, to po chwili ten cel jest osiągnięty. Kostrzewa nie napotyka na swojej drodze żadnych przeszkód, więc nie ma żadnego napięcia związanego z rozwojem akcji. W połowie filmu pojawia się nowy bohater, dziennikarz, który ma silną motywację, jasny cel i przeszkody, ale nie rozumiemy jego planu, który skutkuje porażką na wszystkich polach.
PRZEBIEG FABULARNY
Film nie odpowiada na wiele pytań:
• Do czego Kostrzewa potrzebuje Kamińskiego?
• Czy Kamiński jest jakąś przeszkodą na drodze Kostrzewy, czy ich spotkanie to zbieg okoliczności?
• Czy Kostrzewa i Kamiński robili takie akcje w przeszłości?
• Co przed laty poróżniło Kostrzewę i Kamińskiego?
• Dlaczego Kostrzewa nie jest zadowolony, skoro ma dowody, że przedsiębiorca wziął łapówkę? Jaki ma plan?
• Jakie znaczenie w kontekście na nalotu na dom przedsiębiorców ma nieudana prowokacja korupcyjna?
• Jak wyglądała relacja Kostrzewy i starego Maja przez ostatnie 35 lat?
• Dlaczego Kostrzewa przerywa akcję po śmierci starego Maja? Na jak długo planował ją porzucić, gdyby nie dowiedział się o kompromitujących go zapiskach? Czy musiał się z tego porzucenia tłumaczyć ministrowi i wielkiemu inwestorowi?
• Co dokładnie jest w zapiskach starego Maja?
• Co konkretnie może się stać Kostrzewie, gdy zapiski starego Maja trafią do mediów?
• Jaki wpływ na fabułę lub bohatera mają relacje rodzinne Kostrzewy?
• Czy ktokolwiek coś robi, żeby wyciągnąć przedsiębiorców z więzienia?
• Dlaczego tak trudno odkryć, że ktoś posiada 10% uprzywilejowanych akcji spółki giełdowej?
• Dlaczego siostra Maja dała Kostrzewie i widzom do zrozumienia, że nie będzie potulnie grać w jego gierki, po czym potulnie w nie zagrała i oddała akcje firmy?
• Dlaczego dziennikarz od razu nie upublicznia zgromadzonych dowodów? Jaki ma plan?
• Jak to możliwe, że połączone sztaby tłumaczy z prokuratury i izby skarbowej nie zrozumieli czegoś takiego jak zwykła umowa pożyczki?
• Dlaczego młody prokurator wiedział, że trwa takie postępowanie i układ nie zrobił nic, żeby się przed tym uchronić?
• Jaki to w ogóle problem dla inwestora, że znikają pożyczone maszyny? Przecież można zapłacić ratę i maszyny wrócą, albo pożyczyć nowe.
• Dlaczego maszyny są problemem, a nie jest problemem to, że przez 7 miesięcy całkowicie zniknęli pracownicy i klienci tej firmy?
• Jak minister i wielki inwestor ukażą Kostrzewę i Kamińskiego?
• Jak to możliwe, że duński przedsiębiorca oferuje udziału i miejsca w zarządzie osobom, które tak słabo zna?
• Dlaczego przez siedem miesięcy duński przedsiębiorca się do nich nie odzywał i nie próbował pomóc?
• Dlaczego dziennikarz dopiero po wszystkim emituje reportaż? Czy w ogóle próbował zdążyć, by jakoś pomóc przedsiębiorcom? Jeśli tak, to dlaczego mu się nie udało?
• Jak teraz ten reportaż zmienia sytuację przedsiębiorców?
• Jak ten reportaż zmienia sytuację Kostrzewy, Kamińskiego albo młodego prokuratora?
To 25 pytań fabularnych, które postawił przed widzami film i na które nie ma odpowiedzi. Tyle rzeczy, potrzebnych do zrozumienia fabularnego przebiegu tej opowieści, jest niewyjaśnionych. Wynika z tego, że tej opowieści nie da się zrozumieć.
OCZEKIWANIA GATUNKOWE
Ten film nie spełnia wielu naszych oczekiwań, jakie mamy do thrillera politycznego:
• Brak fizycznego zagrożenia dla bohatera
• Brak wysokiej stawki bohatera (jest wysoka stawka ofiar bohatera)
• Brak scen akcji
• Brak napięcia wynikającego z prowadzonej intrygi
• Brak potężnego przeciwnika, a w tym przypadku jakichkolwiek przeszkód na drodze bohatera
• Brak wielkiej politycznej intrygi i tajemnicy
• Brak dylematów moralnych bohaterów
Jednak spełnia kilka z nich:
• Jest poczucie, że każdy może zostać ofiarą takiej intrygi
• Jest potężny przeciwnik, który w tym przypadku jest bohaterem
• Jest zdrada, dziennikarz zdradził układ i wybrał ideały
• Jest nadwiedza widza, ale w stosunku do ofiar bohatera, a nie bohatera
• Jest portret mechanizmów władzy
OCZEKIWANIA OGÓLNE
Film nie spełnia wszystkich naszych oczekiwań, jakie mamy do każdego filmu:
• Nie jest wiarygodny.
Niekonsekwencje w prowadzeniu fabuły i ekspozycji motywacji postaci uniemożliwiają nam uwierzenie, że przedstawione wydarzenia i decyzje bohaterów są prawdopodobne.
• Nie jest angażujący intelektualnie, czyli nie jest ciekawy.
Konstrukcja dramaturgiczna jest pozbawiona dramaturgii. Bohater nie ma konkretnego celu i nie ma przeszkód na żadnej ze swoich dróg.
• Nie jest angażujący emocjonalnie, czyli nie mamy związku z bohaterem.
Nie znamy jego motywacji, nie akceptujemy jego metod, nie mamy satysfakcji z jego sukcesów. Nie mamy też związku z ofiarami jego działań, bo niewiele o nich wiemy.
• Nie ma przesłania.
Bohater niczego się nie uczy, jego działania nie odkrywają przed nami żadnej prawdy. Jedyne, co na siłę możemy uznać jako morał tej opowieści, to "Układu nie pokonasz, chyba że jesteś tłumaczem."
WNIOSEK
Przedstawiony scenariusz ma podstawowe błędy na każdym poziomie i w takiej wersji nie nadaje się do realizacji. Ale jednak został zrealizowany i zdobył bardzo dużą widownię. Więc co takiego otrzymali widzowie, skoro nie otrzymali wiarygodnej opowieści, która jest angażująca intelektualnie i emocjonalnie?
Widzowie otrzymali TEMAT, który na poziomie marketingowym został im sprzedany jako wiarygodny. Do tego w wyniku sportretowania bezwzględnych mechanizmów władzy, które dla własnego zysku mogą zniszczyć każdego obywatela, widzowie zaangażowali się emocjonalnie. Nie przejmowali się bohaterami, ale sobą. Czyli w takim filmie opowieść, a przez to scenariusz, nie ma znaczenia. Tu nie chodzi o opowiadanie historii, ale o publicystykę. Autorzy tego filmu są jak zły szef w TVP: "Nieważne są fakty, prawdopodobieństwo i konsekwencja. Ważna jest teza, którą trzeba udowodnić." Oczywiście dobry scenariusz tylko by w tym pomógł, ale dobry scenariusz jest trudno napisać, a propagandę uprawiać jest łatwo.
Jeśli ta analiza czegoś Cię nauczyła, rozważ wsparcie 5 zł:
Zapraszam też do przeczytania innych analiz:
DZIEWCZYNA Z SZAFY
O czym to jest, kto jest bohaterem i po co ta dziewczyna jest z szafy?
DROGÓWKA
Krótki opis zachęcający do przeczytania mojej analizy będzie jak ten film. Przesadnie długa ekspozycja, a potem rozczarowanie, że to już.
POWRÓT DO LISTY ANALIZ
DZIEWCZYNA Z SZAFY
O czym to jest, kto jest bohaterem i po co ta dziewczyna jest z szafy?
DROGÓWKA
Krótki opis zachęcający do przeczytania mojej analizy będzie jak ten film. Przesadnie długa ekspozycja, a potem rozczarowanie, że to już.
OBSERWUJ
Instagram • Facebook
O MNIE
Artur Wyrzykowski - analityk opowieści. Prowadzę prace scenariuszowe filmów i seriali: od streszczenia ustawiającego konstrukcję opowieści do tekstu gotowego do produkcji. Analizuję scenariusze, gdy producenci nie wiedzą, co dalej, albo gdy trzeba skrócić scenariusz i dopasować go do budżetu. Konsultuję wersje montażowe.
Wkrótce będę robić debiut "To się nie dzieje", który piszę, reżyseruję i produkuję. Ale zdjęcia za troszkę, więc mam jeszcze czas na analizy. Zapraszam: artur@nieskonczone.pl
Na tym poczytnym blogu analizuję polskie filmy i staram się udowodnić, że ich scenariusze są nieskończone. Jeśli moje analizy są dla Ciebie wartościowe, zachęcam do wsparcia: